Dat mountainbiken de nodige risico’s met zich mee brengt is algemeen bekend. Het aantal bezoeken aan het ziekenhuis met mountainbike letsel neemt toe. Maar hoe mountainbike je nu het veiligst?
Vallen tijdens het mountainbiken hoort er nu eenmaal bij. Het risico op vallen is het grootst wanneer je net begonnen bent en je (technische) rijvaardigheid nog niet ontwikkeld zijn. Gelukkig is de snelheid of de mate van overschatting vaak niet zo groot. Waardoor het risico op botbreuk minder gering is.
De grootste kans op botbreuken is, wanneer je van beginner overstapt naar gevorderde. Je denkt over voldoende (technische) rijvaardigheid te beschikken en hebt een nieuwe/andere fiets aangeschaft. Natuurlijk schakelt de fiets makkelijker, remt harder en is daardoor ook sneller! Dit is niet belerend bedoeld, maar een gewaarschuwd mens telt voor twee! Doordat de nieuwe/andere fiets beter is, wordt vaak vergeten dat de correctietijd hierdoor afneemt. Een paar kilometer sneller, geeft vaak een halvering van je correctietijd. De oei, oei momentjes nemen toe, maar dat is natuurlijk ook de kick van het mountainbiken.
Veiligheid, zowel actief als passief
Ik kan niet genoeg de aandacht richten op de veiligheid. Met het bewustzijn van veiligheid komt ook het plezier. Met plezier komen resultaten, of dat nu genieten is van de (extreme) omgeving, of het overwinnen van drempels, ook dat is de kick van het mountainbiken. Want door een val neemt het zelfvertrouwen af, of erger, kan er een tijd niet gefietst worden.
Wat kun je zelf doen om de veiligheid te maximaliseren? Vandaar dat ik een 3 blogs wil stilstaan bij veiligheid in het mountainbiken. Dit eerste deel zal gaan over de basisveiligheid, ofwel de minimale veiligheid die elke mountainbiker moet nemen. Deel II van ‘Veilig Mountainbiken‘ zal gaan over de veiligheid in relatie tot verschillende seizoenen en het weer. Deel III zal gaan over passieve veiligheid, ofwel de indirecte veiligheid, zoals de juiste voeding en gebruik van hartslag, cadansmeter en/of navigatie.
De basis veiligheid
Gelukkig zie ik steeds meer mensen met een goede fietshelm. Ook het gebruik van fietsbrillen neemt toe en hopelijk volgen de handschoenen vlot daarna. Alle deze attributen maken onderdeel uit van de basisveiligheid.
Helm, echt een hoofdzaak
Mensen die zonder een helm gaan mountainbiken, zijn zich absoluut niet bewust van de risico’s die ze lopen. Naast botbreuken is hoofdletsel het meest voorkomende letsel bij mountainbike ongevallen. Een goede helm heeft bij menigeen voorkomen dat er blijvend letsel is ontstaan. Het dragen van een helm is derhalve noodzaak.
Maar welke helm is goed? En waar moet ik bij aanschaf op letten? Er zijn een aantal aspecten waar je altijd op moet letten als je helm wilt aanschaffen. De helm moet het CE 
keurmerk hebben. Dit keurmerk garandeert een basis kwaliteit, door wet-en regelgeving bepaald. Daarnaast is de productiedatum relevant, want een goede helm behoud ca. 5 jaar zijn beschermende functie. Deze vindt je vaak op een sticker in de helm. Als je een aanbieding ziet, kijk dan goed naar de datum, want vaak is dan de helm al een aantal jaren oud. Aan jou de keuze hoe lang je met de helm wilt doen. Klik hier voor
Daarnaast speelt een goede maat en pasvorm vanzelfsprekend een belangrijke rol. De maat is zelf te meten door je hoofdomtrek te meten net boven je oren. De gemiddelde maat is ca. 55 tot 60 cm. Gelukkig zijn niet alle hoofden hetzelfde, vandaar dat je bij een goede helm meerder verstelmogelijkheden hebt. Echter, hoe meer verstelmogelijkheden, hoe hoger de prijs.
Er is verschil tussen een racefiets helm en een mountainbike helm. Een goede mountainbike helm beschermt ook het achterste gedeelte van het hoofd. Vaak is de mountainbike helm ook voorzien van een klepje aan de voorzijde, om takken (en de zon) uit je gezicht te houden.
Een goede test voor de juiste pasvorm. Plaats de helm op je hoofd. Draai de hoofdband aan de achterzijde van de helm dusdanig aan dat je een lichte druk voelt. De kinband blijft los! Buig je hoofd langzaam voorover totdat je in hoek van 90 graden staat. De helm mag dan niet van je hoofd afglijden. Mocht dat wel het geval zijn, dan is de helm te groot, of de pasvorm niet goed. Wanneer de helm blijft zitten, stel je de kinband af. Deze moet niet te strak om je kin zitten. er moet minimaal 2 vingers tussen kunnen. Tot slot kun je nog de kinband afstellen ter hoogte van je oren, maar dat is heel persoonlijk.
Een helm draagt bij aan de actieve veiligheid. Als je op je hoofd valt, beschermd de helm je direct (actief) en verminderd het risico op blijvend letsel. Als je de helm voorziet van je naam en/of sticker met je medische gegevens en/of de mensen die gewaarschuwd moeten worden, dan voeg je een passieve veiligheid toe. Hopelijk is het niet nodig, maar het ambulance personeel waarderen dit zeer.
Daarnaast kun je nog letten op het ventilatievermogen, met name in de zomer voorkomt het dat je zweetdruppels in je ogen krijgt. Tot slot kun je ook kijken naar antibacteriële binnenbekleding. Wel zo aangenaam als je helm niet naar een penetrante zweetlucht ruikt. Soms zie je wel een mensen na een lange tocht met de drukplekken op hun hoofd. 
Vaak ontstaat hierdoor een lichte hoofdpijn. Dit is natuurlijk te voorkomen door de hoofdband minder strak af te stellen. Een andere mogelijkheid is een helmmutsje, of bandana. Een ander bijkomend voordeel van een helmmutsje, of bandana is dat het je zweet opneemt. Een helmmutsje, of bandana is makkelijker te wassen. Voor koudere tijden zijn er ook helmmutsjes met flappen die over je oren passen. Bij helmmutsjes voor de zomer moet je opletten dat ze voldoende ventilatie hebben.
Klik hier voor een volledig aanbod van mountainbike helmen en helmaccessoires.
Fietsbril, niet alleen bescherming, maar geeft ook zicht
Een fietsbril en helm vormen eigenlijk een eeneiige tweeling. Een goede fietsbril is net zo belangrijk als een helm. Het voorkomt dat je modder, stof, steentjes, regen, of takken in je ogen krijgt alsmede tranende ogen (door de wind) en beslagen glazen bij brildragers. Ook voorkomt het vervorming en geeft het meer zicht in lastige weersomstandigheden.
Waar moet ik op letten bij een goede fietsbril? Ook hier heb je behoorlijk prijsverschillen. CE keuring is ook hier een must! Want je wilt zeker zijn dat je bril niet versplintert bij een val. Daarnaast is een juiste pasvorm erg belangrijk, de fietsbril mag niet knellen, of over je neus glijden. Daarnaast kun je heldere, gepolariseerde, gekleurde, of mee-kleurende lenzen gebruiken. Als je ogen bloot stelt aan direct zonlicht, dan heb je niet alleen minder zicht (schittering), maar zijn je ogen ook eerder vermoeid. Gepolariseerde en mee-kleurende lenzen zijn dan een oplossing.
Voor situaties waarbij je ogen zich steeds moeten aanpassen aan wisselend licht (bijvoorbeeld in het bos), kunnen mee-kleurende lenzen een oplossing zijn. Ook hier heb je weer een diversiteit aan mogelijkheden. Er zijn mee-kleurende lenzen die je (electronisch) kunt sturen. De mate van kleuren en snelheid is te beïnvloeden. Vind je mee-kleurende lenzen overbodig, dan kun je altijd nog kiezen om meerdere gekleurde lenzen aan te schaffen. Je hebt ze in verschillende procenten verkleuring en kleur. Je hebt ze van diep zwart, tot lichtblauw, tot bruin. Elk met hun specifieke eigenschappen. Ook kun je kiezen voor spiegellenzen, maar dat is heel persoonlijk (dit is meer look, dan functionaliteit).
Is het bewolkt, of heb je minder zicht (schemering), dan zijn gekleurde lenzen een oplossing. Zo heeft iedereen een bepaalde voorkeur. De een ziet meer diepte en/of meer kleur bij gele lenzen. De ander ziet bij oranje lenzen weer een duidelijk verschil. Natuurlijk is er verschil tussen de lenzen. De gele lenzen geven meer diepte gevoel en de oranje geven meer kleurcontrast. Echter, dat is heel persoonlijk. Wat past bij jouw? Gewoon proberen welke jij het prettigst vindt.
Voor de echte bikkels die in alle omstandigheden fietsen zijn er doorzichtige lenzen. Met name bij regen uitermate geschikt om te voorkomen dat wind en regen in je ogen komt. Echter, het meest onderschat fenomeen van een goede fietsbril is de vervorming door de lenzen. Goedkope fietsbrillen geven een kleine vervorming. Waardoor je geen “realistisch” beeld krijgt. Vooral bij hoge snelheid en door dichte bebossing kan dit voor vreemde situaties zorgen. Een tak, of wortel verkeerd ingeschat is toch vaak het gevolg van vervorming door de lenzen.
Wanneer je behoorlijk bezweet bent, dan willen verschillende brillen nogal snel beslaan. Hier zijn verschillende oplossingen voor. De makkelijkste zijn de lenzen met ventilatie gaten. Nadat de lenzen zijn beslagen (als je stilstaat), dan verdwijnt het vocht direct wanneer je weer begint te fietsen. Daarnaast zijn er brillen met een speciale afdichting, waardoor de bril vast op je gezicht zit. Niet iedereen vindt dit even prettig. Ook heb je allerlei anti-condens middelen. Deze moet je regelmatig op een juiste manier opbrengen. Waarbij de garantie dat dit het beslaan voorkomt zeer gering is.
Een bril is een actieve veiligheid. Het voorkomt dat je iets in je ogen krijgt en zorgt ervoor dat je meer kunt zien bij mindere omstandigheden. De passieve veiligheid zit meer in het voorkomen van (onnodige) vermoeidheid.
Klik hier voor een volledig aanbod van fietsbrillen.
Handschoenen voor het gevoel met de fiets
Veel beginnende mountainbikers zien handschoenen als overbodige luxe, of zijn niet bekend met de veiligheidsaspecten hiervan. Toch vormen handschoenen een belangrijk onderdeel in de veiligheid en wel om twee redenen:
Controle – De ondergrond bij het mountainbiken is divers. Modder en sneeuw hebben een andere hardheid als stenen en wortelen van een boom. Nu zijn de meeste mountainbikes voorzien van een demping, bij sommige zowel voor als achter. Al dan niet instelbaar en/of te blokkeren. Hoe beter de demping (zowel de ingaande, als uitgaande slag), hoe beter de stuureigenschappen. Het is dus van belang om continue contact te houden met het stuur. Met de juiste handschoenen houd je altijd contact en dus controle! Handschoenen
Daarnaast is een juiste houding van de hand ook uitermate belangrijk om “het gevoel” met de fiets te versterken. Maar wat is de juiste houding? Een, maximaal twee vingers op de remhendel en de rest op het handvat. Hoe meer vingers op het handvat, des te beter “het gevoel”. Ook zijn de polsen, ellebogen en schouders in één lijn. Dit om een tintelend gevoel, of “dood gevoel” in de vingers te voorkomen. Bij het klimmen zijn zelfs alle vingers, of vingertoppen op het handvat. Dit om te voorkomen dat er te hard aan het handvat wordt getrokken en daardoor het voorwiel het contact verlies met de ondergrond.
Demping – De tweede reden om handschoenen te dragen is omdat deze ook (gel)demping geven aan handen en polsen. Deze demping, samen met de primaire fietsdemping, zorgt er voor dat je comfortabel blijft rijden.
Goede mountainbikehandschoenen zijn handschoenen met volledige vingers. De wijs en ringvinger zijn voorzien van rubberen stukken om een beter grip op de remhendel te geven. Natuurlijk is de pasvorm van een handschoen uitermate belangrijk. De vingertoppen mogen niet knellen om te voorkomen dat er onvoldoende bloeddoorstroming plaats kan vinden. Bij de handpalm en muis van je hand zitten verstevigingen en dempend materiaal. Dit om de schokken te minderen. Hoe minder schokken, hoe meer gevoel met de fiets. Op de vingerkootjes zitten beschermende delen, sommige handschoenen hebben dit ook op de knokkels. Tot slot, een zomerhandschoen moet goed ventilerend zijn. Dit om te voorkomen dat je zweethanden krijgt. Zweethanden tasten niet alleen de de pasvorm aan met schuurplekken, of blaren als gevolg. Maar het verminderd ook het gevoel met de fiets.
In de winter moet er voldoende thermische bescherming zijn. Winddichte en ademende materialen worden dan ook niet voor niets gebruikt. Momenteel zijn de verwarmde handschoenen steeds beter betaalbaar. Je hebt ze in batterij uitvoering, maar ook met oplaadbare batterijen, waarbij de warmteafgifte te reguleren is. Daarnaast zijn er winter wanten, deze kunnen over andere handschoenen gedragen worden (meer lagen systeem). Met name meer vingers bij elkaar voorkomt een snelle temperatuurafname.
Tot slot
Handschoenen hebben een grote mate van passieve veiligheid. Ze zorgen voor het juiste gevoel en voorkomen een te hoge, of te lage temperatuur van de handen. De actieve veiligheid zit hem meer in de details. Welke stoffen worden toegepast, hoe is de bewerking en hoe volledig is de handschoen? Goedkope handschoenen waar de stof snel slijt, of de naden snel scheuren geven geen goed gevoel van veiligheid.
Veilig Mountainbiken Deel II
Tot dusver deel I van ‘Veilig Mountainbiken Doe Je Zo’. In deel II ga ik in op de veiligheid in relatie tot het weer en de seizoenen. Ik zal dan onder andere stilstaan bij de juiste kleding, maar ook is er aandacht voor onderhoud.